امام صادق(ع) مختص شیعیان نیست/ عامل موفقیت شیعیان از زبان مقام اهل سنت لبنان

کد: 498340

تاریخ: 1392/10/30 - 13:00

منبع: اختصاصی ابنا

print

شاکر سلماسی در گفتگو با ابنا:

امام صادق(ع) مختص شیعیان نیست/ عامل موفقیت شیعیان از زبان مقام اهل سنت لبنان

دبیر گروه شیعه شناسی دانشکده شیعه شناسی دانشگاه ادیان و مذاهب تاکید کرد: امروزه یکی از مشکلات جامعه شیعی این است که دوست داریم اهل بیت(ع) را به نفع شیعه مصادره کنیم٬ در حالی که امامان شیعه همواره برای همه مسلمانان محترم و گرامی بودند و حجت شرعی بسیاری از رهبران مذاهب اسلامی هستند. به گفته امام جمعه اهل سنت صیدای لبنان٬ عامل موفقیت انقلاب اسلامی وجود رهبری مثل امام خمینی(ره) بود و تنها عاملی که برخی حرکت های سنی را به سرانجام نمی رساند عدم تمرکز در همین مساله است. 

به کوشش: سجاد امیرکردلر

 

خبرگزاری اهل بیت(ع) ـ ابنا/ سرویس صفحات فرهنگی:

امام علی(ع) در دوران 30 سال پس از رحلت رسول خدا(ص) با خطابه ها و مکاتبات و سخنانشان و امام حسن(ع) و حسین(ع) با صلح و قیامشان، امام سجاد(ع) با دعا و مناجاتشان، معارف شیعی و آموزه های اسلامی را به جامعه ارائه کردند و موفقیت امام باقر(ع) در تأسیس مکتب علمی و فکری و امام صادق(ع) در بارور کردن این مکتب، ریشه در تلاش های امامان قبل خود دارد.
 
حجت الاسلام دکتر «مجید شاکر سلماسی» استاد حوزه و دانشگاه٬ در حاشیه اولین کنگره ملی امام صادق(ع) در گفتگوی اختصاصی با خبرنگار ابنا از اندیشه های سیاسی ـ اجتماعی امام صادق(ع)، موقعیت این امام همام نزد علمای تسنن و تشیع، مناظرات امام ششم در احیای مکتب تشیع و بیان گوشه هایی از ابعاد وجودی بنیانگذار مکتب جعفری سخن گفت که چکیده ای از آن پیش روی شما مخاطبان گرامی می باشد:

ابـنا: امام صادق(ع) در میان اهل بیت(ع) بیش از همه موفق به نشر و ترویج علوم و فرهنگ اسلامی شدند، دلیل این امر از دیدگاه شما چیست؟

ــ امامان شیعه یک رسالت و هدف را دنبال می کنند و همگی از یک سرچشمه معرفت سیراب هستند، ولی با توجه به شرایط زمانی و مکانی که پیش می آید هرکدام یک روش خاصی را دنبال می کنند. به عبارت دیگر استراتژی امامان واحد است و مقتضیات زمان٬ مکان و شرایط جامعه، تاتکیک ایشان را عوض می کند.

خلافت امام علی(ع)٬ صلح امام حسن(ع)٬ قیام امام حسین(ع) و یا نهضت علمی امام صادق(ع) هدف واحدی را دنبال کرده اند و اگر حرکت امامان متفاوت به نظر می رسد از ناحیه شرایط جامعه و مقتضیات زمان و مکان است و این خود شرح مفصلی دارد.

اما در مورد سوال باید عرض کنم امامان همه در ادای تکلیف امامت خود موفق بوده اند و قصور و تقصیری بر ایشان نمی توان حمل کرد. اگر امام صادق(ع) توانستند مکتب بزرگ علمی و فرهنگی شیعه را بارور کنند اولا باید دقت داشت که این موفقیت نباید تنها به نام این امام بزرگوار نوشته شود و این موفقیت اختصاصی ایشان تلقی شود؛ بلکه مکتب فکری و علمی امام صادق(ع) مرهون تلاش اجداد پاکشان بود.

امام علی(ع) در دوران 30 سال بعد از رحلت رسول خدا(ع) با خطابه ها و مکاتبات و سخنانشان و امام حسن(ع) و حسین(ع) با صلح و قیامشان، امام سجاد(ع) با دعا و مناجاتشان، معارف شیعی و آموزه های اسلامی را به جامعه ارائه کردند و موفقیت امام باقر(ع) در تأسیس مکتب علمی و فکری و امام صادق(ع) در بارور کردن این مکتب، ریشه در تلاش های امامان قبل خود دارد.

ثانیا اینکه جامعه نیز به سمت و سویی در حرکت بود که توانست پذیرای مباحث علمی و فکری اهل بیت(ع) باشد، بدین بیان که مکتب ترجمه بعد از روی کار آمدن حکومت عباسیان پدیدار گشت و مضافا بر اینکه مسلمانان خود در رشد و تعالی علمی بودند، علوم مختلف نیز از سایر مناطق روانه ممالک اسلامی شده و به زبان عربی ترجمه می شد که در جریان رشد و بالندگی جامعه شیعی و بستر سازی مناسب برای ارائه مکتب علمی و فکری از ناحیه امام صادق(ع) شد.

ثالثا عامل نیز فرصت مناسبی بود که حکومت رو به افول بنی امیه و حکومت نوپای بنی عباس در اختیار امام صادق قرار داده بود.

ابـنا: موقعیت امام صادق(ع) نزد علما و دانشمندان شیعه و سنی در زمان گذشته و کنونی را تبیین نمایید؟

ــ در طول تاریخ، امام صادق(ع) به عنوان یک شخصیت علمی و معنوی تأثیر گذار در بین همه مسلمانان با گرایشات مختلف فرقه ای مطرح بوده است، امروزه یکی از مشکلات جامعه شیعی این است که دوست داریم اهل بیت(ع) را به نفع شیعه مصادره کنیم و امامان را مختص شیعه بدانیم در حالی که امامان شیعه همواره برای همه مسلمانان محترم و گرامی بودند و حجت شرعی بسیاری از رهبران مذاهب اسلامی هستند.

دراین باره کتاب ها و مقالات ارزشمندی از سوی اندیشمندان مسلمان نگاشته شده است که برای نمونه می توان به کتاب ارزشمند "الامام الصادق و المذاهب الابعة" تالیف «علامه اسد حیدر» اشاره کرد. این کتاب به صورت مجموعه 8 جلدی با عنوان "امام صادق و مذاهب اهل سنت" توسط انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب به فارسی ترجمه شده است.

بی‌شک این کتاب یک دایرة‌المعارف مهم در باب شناخت شخصیت امام صادق(ع) و شرایط زمان ایشان و تطبیق مبانی فکری و فقهی و کلامی ایشان با شخصیت‌های مهم علمی مذاهب دیگر است که البته این کتاب یکی از هزاران مکتوب در زمینه جایگاه امام ششم شیعیان در میان مسلمانان است. من پیشنهاد می کنم در کنگره ملی امام صادق(ع) و همایش ها و کنکره هایی از این قبیل به چنین مکتوباتی عنایت و توجه شود.

ابـنا: توصیه شما نسبت به تعظیم و بزرگداشت امام جعفر صادق(ع) در مناسبات مختلف چیست؟

ــ باید به ابعاد علمی و معرفتی امامان توجه بیشتری شود؛ متاسفانه در برخی مناطق برگزاری جشن و عزا برای امامان را قله می دانند ولی توجه کمتری به مبانی فکری و عقیدتی امامان می شود.

همین کنگره ای که درشهرستان خوی برگزار شد بسیار ارزشمند است و می تواند نقطه عطفی باشد برای شروع یک تعامل جدید در بین شیعیان مناطق مختلف برای کسب فیض از مقام معنوی و معرفتی امامان باشد.

ابـنا: از آنجا که عمده فعالیت های امام صادق(ع) در زمینه های علمی و نشر فرهنگ و دانش بوده است٬ شیعه به فقه امام صادق(ع) و مذهب شیعه به مذهب جعفری شهرت یافته است. شاید این شبهه در اذهان خطور کند که امام صادق(ع) با سیاست رابطه خوبی نداشته اند و از دخالت در امور حکومتی دوری می کردند. نظر شما در این مورد چیست؟

ــ ببینید این که امام صادق(ع) در دوران امامتشان از حکومت وقت دوری کردند به معنای دوری کردن از سیاست نیست، زمان امامت ایشان بسیار حساس بود و این حساسیت به جهت تقارن افول بنی امیه و روی کار آمدن بنی عباس بود.

بنی امیه که دشمنی آشکاری با اهل بیت(ع) داشتند نیاز به توضیح ندارد که چرا امام صادق(ع) با ایشان روابط نزدیکی نداشتند و بنی عباس هم برای رسیدن به حکومت دنبال ابزاری بودند که به واسطه آن به حکومت برسند. بهترین ابزار در آن زمان سادات و بنی هاشم بودند و حتی شعارشان را "الرضا من آل محمد" مطرح کردند که امام صادق(ع) با هوشیاری از این موضوع و دوری کردن از حکومت بنی عباس در حقیقت اجازه ندادند استفاده ابزاری از ایشان شود.

ولی دوری کردن از حکومت به معنای دوری کردن از سیاست نیست. فقه سیاسی شیعه که در طول نزدیک به سیزده قرن افتخار فقه پویای شیعه بوده است؛ از ناحیه امام صادق(ع) و سایر امامان به یادگار مانده است.

امام خمینی(ره) با تمسک به فقه سیاسی برجای مانده از امام صادق نظام ریشه دار شاهنشاهی را برانداخت و اقتدار و عظمت نظام اسلامی ایران مبتنی بر فقه سیاسی امام صادق(ع) است.

ابـنا: حیات فکری و سیاسی امام صادق (ع) از چه منظر قابل بررسی و واکاوی است؟

ــ اندیشه فکری و علمی و سیاسی امام صادق ریشه در قرآن و سنت رسول خدا دارد. مهم ترین منظری که می توان به آن پرداخت روش آن حضرت در مواجهه با مخالفان و سایر مذاهب اسلامی است.

روش امام صادق در تعامل با مخالفان در عصر حاضر باید مورد توجه جدی قرار بگیرد. توهین به مقدسات سایر مذاهب در سیره امام صادق جایگاهی ندارد و امام خمینی با تأکید همین سیره امامان معصوم بر وحدت إسلامی تاکید دارد و رهبری معظم نیز باتمسک به همین سیره امامان فتوای حرمت توهین به مقدسات اهل سنت را دادند.

ابـنا: برجسته ترین پیامی که در سیره امام صادق(ع) برای امروز وجود دارد، چیست؟

ــ رعایت ادب و اخلاق دینی و تاکید وحدت مسلمانان جهان و تقریب مذاهب اسلامی

ابـنا: رابطه میان امام و امت تنها در اندیشه شیعی وجود دارد و منحصر به فرد در پیروان اهل بیت (ع) است. مهم ترین سند نقلی که در بحث مرجعیت فقها و حجت بزرگان دینی وجود دارد نیز از امام صادق(ع) نقل شده است. با این تفاصیر٬ در حال حاضر این اندیشه تا چه حد در میان مذاهب اسلامی رواج یافته و آیا گسترش این امر را می توان مدیون امام صادق(ع) دانست؟

ــ امروزه مسلمانان پیام مکتب اهل بیت را دریافته اند و فهمیده اند که پیروزی در عرصه های مدنی و موفقیت در میدان علم و اخلاق و رهایی از استعمار و استکبار در گرو وجود رهبر دینی و سرسپردگی پیروان به رهبر معنوی و دینی است.

در دیداری که با شیخ ماهر حمود امام جمعه اهل سنت صیدای لبنان داشتیم ایشان نیز بر این مهم تاکید داشتند و فرمودند: عامل موفقیت انقلاب اسلامی وجود رهبری مثل امام خمینی و پیروانی مثل شهدای ایران بود، و تنها عاملی که برخی حرکت های سنی را به سرانجام نمی رساند عدم تمرکز در همین مساله است.

ابـنا: وظیفه اساتید حوزه های علمیه در قبال فرهنگ جعفری چیست و تجلیل از مقام ائمه(ع) چه اثری در جامعه می گذارد؟

ــ طبیعی است که علما و مراجع عظیم الشأن شیعه در سنگر حوزه های علمیه و حتی دانشگاه های ایران اسلامی رسالت خطیر و سترگی بر دوش دارند و می توانند با برنامه ریزی دقیق علمی و پیاده سازی فرهنگ اصیل اهل بیت عامل انتشار معارف شیعی شوند و بدیهی است که آحاد جامعه به دنبال الگوهای انسانی و اخلاقی هستند تا به رشد و تعالی معنوی برسند و تجلیل از مقام امامان علاوه بر برکات معنوی، می تواند ایشان را به عنوان الگوهای انسان کامل و اسوه های اخلاق مطرح نمایند.

ابـنا: گفتگوها و مناظرات امام صادق(ع) با قدرت منطق و استدلال ایشان و پاسخگویی به شبهات دینی چه نقشی در احیای مکتب تشیع داشت؟

ــ مناظرات امام صادق(ع) شالوده شیعی را محکم تر کرد و در حقیقت این مناظرات و گفتمان های بین ادیانی و مذاهبی مکتب شیعه را در مقابل شبهه های حال و آینده واکسینه نمود.

به عبارت دیگر٬ مناظرات آن حضرت عامل رشد علمی و پویایی تمدن اسلامی شد.

ابـنا: تاثیرات حرکت امام صادق(ع) در احیای فرهنگ تشیع را چیست؟

ــ فرهنگ شیعی با نهضت علمی و فکری امام صادق(ع) وارد مرحله جدیدی از تصور شد؛ فعالیت علمی امام صادق(ع) حساب شده و با دوراندیشی همراه بود. ایشان با استفاده از زمینه مناسبی که امامان پیش از وی فراهم آوردند و بستر علم و معرفت را پایه گذارده بود، شروع به فعالیت علمی، فرهنگی کرد.

ایشان با سازماندهی فکری مکتب به مسلمانان فهماند که شیعه چه می گوید و شیعه از آیات قرآن چه برداشتی دارد.

تربیت شاگردان در رشته های مختلف علمی، گشودن باب اجتهاد و قانون آزاداندیشی مهمترین بازخورد حیات فکری و علمی امام صادق(ع) بود.

ابـنا: اهل رسانه در قبال ترویج فرهنگ تشیع و جعفری چه وظیفه ای دارند؟

ــ در دنیای امروزی که رسانه جزء لاینفک زندگی مردم شده است، اصحاب رسانه جایگاهی والا و در عین حال رسالت و وظیفه سنگینی بر دوش دارند.

اصحاب رسانه می توانند حلقه وصل جهان معاصر با اندیشه و فکر اهل بیت(ع) باشند و اگر غفلتی روی دهد گوی سبقت را کسانی می ربایند که اخلاق و معرفت اهمیتی برایشان ندارد.

ابـنا: نقش امام صادق(ع) در گسترش علوم اسلامی چه بوده و امروزه این نقش تا چه حدی در جامعه اسلامی اثرگذار است؟

ــ امام صادق(ع) با توجه به فرصت مناسبی که به وجود آمده بود، دانشگاه علمی بزرگی را تأسیس نمودند که در علوم عقلی و نقلی آن دوره اساتید برجسته‌ای تربیت شد. هر یک از شاگردان این مکتب علمی، شخصیت های بزرگ و چهره های تاثیرگذرای بودند.

برای نمونه٬ «هشام بن حکم» 31 جلد کتاب و جابر بن حیان بیش از 200 جلد در زمینه علوم گوناگون تصنیف کرد. «حسن بصری» مؤسس مکتب فلسفی بصره و واصل بن عطا مؤسس مذهب معتزله، از شاگردان این دانشگاه بودند.

ابـنا: به نظر شما برگزاری همایش و کنگره هایی در راستای معرفی هرچه بیشتر اهل بیت(ع) و به خصوص امام صادق(ع) به مردم تا چه حد اهمیت دارد و آیا چنین اقداماتی می تواند در معرفی این بزرگواران به جامعه اثرگذار باشد؟

ــ محبت اهل بیت(ع) در دل های مسلمانان هست که قابل قیاس با هیچ عشق و علاقه ای نیست چرا که محبت امامان شیعه نص قرآن و سنت رسول خدا(ص) است.

اسلام و ایمان بدون محبت ایشان فایده ندارد. از این رو برگزاری همایش و کنگره ها در راستای معرفی امامان ریشه در اعتقادات مردم دارد و قابل مقایسه با نشست های علمی نخواهد بود.

مراجع و علمای شیعه همواره بر جنبه شعوری و معرفتی آموزه های شیعی و سیره امامان شیعه تأکید می کنند و بر همگان روشن است که معرفت امامان اهمیت دارد و شعور بر شور برتری دارد و بدیهی است که معرفت و شعور مرهون برگزاری همایش های علمی و معرفتی درباره امامان هست.

ابـنا: از اینکه وقت ارزشمند خود را در اختیار ما گذاشتید تشکر می کنم.

ــ آرزوی موفقیت برای شما و همه مسلمانان دارم.

....................
پایان پیام/ 248